Психотерапия Астанада
Психотерапия деген не?
Психотерапия – бұл адамның мінез-құлқын өзгертуге, бақыт деңгейін арттыруға және өзекті мәселелерді жеңуге көмектесу мақсатында тұрақты жеке өзара әрекеттесуге негізделген психологиялық әдістерді ғылыми негізделген қолдану. Психотерапия адамның әл-ауқаты мен психикалық денсаулығын жақсартуға, проблемалық мінез-құлықты, сенімдерді, мәжбүрлеуді, ойларды немесе эмоцияларды жоюға немесе азайтуға, қарым-қатынас пен әлеуметтік дағдыларды жақсартуға бағытталған. Психотерапияның көптеген түрлері жеке ересектерге, отбасыларға немесе балалар мен жасөспірімдерге арналған. Психотерапияның кейбір түрлері кейбір диагноз қойылған психикалық бұзылуларды емдеу үшін ғылыми негізделген болып саналады, ал басқа мамандар жалған ғылымға жатады.
Психотерапия психология туралы білімге негізделген. Шартты түрде психологияны Әлеуметтік және қолданбалы деп бөлуге болады, психологияның соңғы түрі өз кезегінде әлеуметтік психологияны, педагогикалық психотерапияны және клиникалық психологияны қамтиды. Кез-келген емдеу процедурасына көмекші құрал–бұл психотерапиялық әсер, яғни әр емдеу терапевтік компонентті қамтуы керек.
Психотерапия“ термині гректің “психе – Жан“ және “терапепия“ – күтім сөзінің сөзбе-сөз аудармасымен байланысты бірнеше түсіндірмелерге ие. Бұл Термин алғаш рет “ақыл-ойдың денеге әсерін суреттеу” (В.Тьюк) кітабында пайда болды.
Психотерапия не үшін қажет
Психотерапияның міндеттері:
- Психотерапияның өзекті мәселелері саласындағы болашақ мамандардың психологиялық, психотерапиялық құзыреттілігін негіздеу.
- Әр түрлі психотехниканы, әдістерді қолдана отырып, халыққа психотерапиялық көмек көрсету дағдылары мен дағдыларын дамыту.
- Психотерапия қазіргі мәдениеттің ажырамас бөлігі болғандықтан, психологиялық мәдениетті қалыптастыру маңызды.
- Психикалық депрессиялық жағдайды ғана емес, сонымен бірге ішкі өзара әрекеттесу сапасын жақсарту сананың кеңеюінің жиынтығы.
Психотерапияның қандай түрлері бар
Психотерапия сессиясына қатысушылардың саны бойынша психотерапия жеке және топтық терапияға бөлінеді. Топтар жабық және ашық. Ашық топтарда қатысушылардың өзгеруі мүмкін, жабық топта пациенттердің құрамы өзгермейді. Терапия тобына отбасылық терапияны да жатқызуға болады. Отбасылық терапияда отбасы біртұтас “организм“ ретінде қарастырылады, мұнда әр отбасы мүшесінің психологиялық денсаулығы басқаларға әсер етеді.
Осы үш психотерапиялық бағыт шетелде кеңінен таралды:
- Психоаналитикалық;
- Бихевиористік;
- Гештальт-терапиясы.
Отандық психотерапияда келесі бағыттар бөлінеді:
- Когнитивті мінез–құлық терапиясы;
- Аналитикалық психотерапия;
- Денеге бағытталған психотерапия;
- Жүйелік орналасулар;
- Эмоционалды стресстік психотерапия;
- Гипноз (гипнотерапия)
Психотерапия қалай жүргізіледі
Психотерапия кезінде дәрігер науқастың жеке басына әсер етеді, аурудың жеке реакциялары мен психологиялық көріністерін өзгертуге тырысады, міндеттер әр түрлі болуы мүмкін, сондықтан әр пациентке жеке көзқарас қалыптастыру қажет.
Жалпы медициналық тәжірибеде психотерапияның негізгі мақсаттары:
- Науқастардың емдеудегі және оңалтудағы рөлі туралы хабардар болу;
- Ауруға дұрыс емес реакциялар бойынша жұмыс.
- Науқасты ауруды жеңуге қолдау көрсету;
- Тиімді емдеуге кедергі келтіретін ауруға дұрыс емес қатынасты түзету үшін жағдай жасау.
Ең бастысы-мінез-құлық психотерапиясындағы психотерапевттің мінез-құлқы. Бұл жағдайда дәрігер емдеу процестерін Директивті түрде басқарады және белгілі бір терапевтік әдістер арқылы қажетті мақсаттарға қол жеткізеді.
Психологиялық зерттеудегі және психотерапия кезіндегі ең бастысы–зерттеу іс-әрекеттің нәтижесін қарапайым тіркеуге негізделе алмайтындығы және психикалық жағдайдың тұрақты стандартты көрсеткіштерін белгілей алмайтындығы. Әрбір сыртқы нәтиже әртүрлі психологиялық мазмұнға ие болуы мүмкін, бұл оның қандай жағдайда алынғанына байланысты.
Сондықтан сыртқы деректерден туындайтын кез-келген объективті зерттеу нәтижелерінің психологиялық мазмұнын ашу және оның дұрыс шешілуі белгілі бір тұлғаны міндетті түрде зерттеуді қажет етеді.
Психотерапияға арналған көрсеткіштер
Психотерапия не үшін қажет, оны бірнеше сөзбен тұжырымдауға болады: адамның өзін бақытты сезінуі үшін. Осы принциптен қалған барлық мақсаттар мен оларға жетудің құралдары шығады. Психотерапияға көрсеткіштер этиопатогенездегі психологиялық фактордың рөлімен анықталады:
- Бұрын болған немесе қазіргі аурудың аурулары мен салдары.
- Аурудың ықтимал дамуы. Олар клиникалық, психологиялық және әлеуметтік–психологиялық мәселелерге байланысты болуы мүмкін.
- Жеке ерекшеліктердің динамикалық өзгеруі, яғни сезімталдық пен мазасыздықтың жоғарылауы.
Психотерапияның мақсаттарының бірі–адамның мінез-құлқындағы нақты психологиялық заңдылықтарды ашу. Ол үшін статистикалық деректерді пайдалану ғана емес, сонымен қатар нақты жеке жағдайларды талдау қажет.
Практикум психотерапияның мақсаттары мен әдістері туралы ұғымдарды жеке интеграция ретінде біріктіреді, жаңа тәжірибені қабылдау арқылы адамның жеке басының тұтастығын қалпына келтіреді. Науқас жеке интеграцияға ықпал ететін жаңа бірегей тәжірибе ала алады. Оған психотерапевт ықпал ете алады, өзінің жеке басының бұрын жабық аспектілеріне тікелей жүгінеді және өзінің ең жоғарғы бастауымен байланысады.
“Жан мен дене өз әрекеттерінде бір – біріне өзара әсер ететінін есте ұстай отырып; бірақ мен одан да көп психикалық дәрі-дәрмектерді болжай аламын: олар даналық ғылымынан–жанның күйін анықтайды. Олар қайғылы жұбату, ашуланған тыныштандыру, шыдамсыздықпен қорқыту, алдаудың қатал еркі – ұялшақ батыл, сенімсіз ету өнерімен аяқталады.»
М. Я. Мудров